FAANDU-ALMUUDO

Faandu-almuudo ko maayo mooftungo ko ciiri mum luutondiri, tawna noon fof artata ko he tufnde ɓamtaare leñol me he kala senngo.

Aɗen tawa he ndee tufnde jannginooɓe Pulaar heewɓe ɓe duɗe limtinɗe e tolnooji les e toowɗi : Duɗe ena mbaawi wonde binndi, ayawooji, hitooji walla nate. So en coftanii tellagol he ndee tufnde maa rokku en fartaŋŋe janngude ɗemngal men Pulaar tawa en njaltaani he galleeji e cuuɗi mem. Jaŋde noon heeranaaki debbo e gorko kadi nde faltaaki mawɗo e suka.

SEWNDE GANNDAL0

Ndee tufnde ena yaynanoo en laabi payɗi he ganndal e ceŋɗe mum keewɗe. Mo woni kala ana waawi ƴoogde ɗoo haa hebbina, kaŋko kadi o woppa ɗoon ko arooɓe ɓee mbaawata naftoraade he nguurndam mum en. Ndee tufnde maa addan en jul-yultondiral gure, palɗe, leyɗe e duuɗe ceertuɗe. Maa en taw ɗoo ngaddinaaji Fulɓe, ko jiggaa, ko honaa e ko yeebanoo haa bullii. Maa en nganndu kadi ngalu ɗemngal men, gowli ganni e gowlaaɗi dolaaɗi. Ko ɗoo gannde e kese e kiiɗɗe tawatee ɗe yontaaji ceertuɗi e yontaaɓe mum. Mbiyen tan ndee tufnde ko hakkunde addooɓe e aranooɓe ganndal.

GERNGAL NATE

Nde tawnoo natal ena janngina ko heewi he nguurndam; en keɓanii ɗum gerngal ngal doɓaale joopatooɗe yontaaji ceertuɗi e ñalaaɗe mum en. Yoga he nate ko binndanɗe keewɗe ngartam he kala yonta.

GERNGAL AYAAWO

Ayaawo ko nate ɓosooje, kaalooje ngam seedaade ñalaaɗe jawtude mbele wonana ɓeen yeeɓooɓe tuugnorɗe celluɗe ɗe joom en teskuyaaji kuwtortoo he ceŋɗe keewɗe...

LAAƁNDE E JAABAWOOJI

Laaɓnde e jaabawooji ko laawol codol fayde he ganndal. Laaɓndatooɗe ana waawi sekaneede, kono o heddodtaako e majjere. Mo anndah hoto mawnikino he laaɓndagol, ganndo oo kadi waasa suuɗde ganndal mum.

JIME E JIMƊI PULAAR

Ceerno Ibraahiima Muktaar SAAR wiyii : He jimɗi leydi, ganndal suuɗiima. Ko ngam yiylaade ɗeen gannde addani en loowde ndee rogere mbele naftoroɗen miijooji annduɓe men he ɓamtaare leñol Fulɓe he kala senngo.

SAGGITORDE PULAAR

Ngam teskaade ɗemngal Pulaar ko ɗaɗiwal ngal cañu mum woni lawirɗe limtinɗe e nanndugol yoga e gowli puneeji addani en heblude ngal lalorgal mbele ɗemngal ngal ñeeñnee he mbaydi ɓurndi yaajde.

DEFTORDU

En mahii nduu suudu ngam rentin’de heen defte men binndaaɗe he Pulaar. Nduu suudu maa wonan winndooɓe, janngooɓe e soodooɓe men newaare mawnge he gostondiral geɗe ɗowooje nguurndam ngam ɓamtaare.

GOSORAAƊO SEERATAH E LAAWDE

Ndee tufnde ko ngam newnan’de janngooɓe ɗemngal Pulaar e wiɗtooɓe he maggal huwtoraade gowli ɗemngal Pulaar : Gowli pulfuli, dolaaɗi e konaaɗi fayde he ɗemɗe hoɗdaaɓe he keeri leyɗe winndere. Ɗum ɗoo ko yeewtere nde Ibraahiima Umar KAN- Katante Leñol addani en mbele Mbayla kaa ƴeeŋnana en gollorɗe e cuɗaaje. Ana wallondiree heen Ceerno Laam tooro SAL e Alhajji Aali BAH.

DAWRUGOL

Dawrugol (polotik) woni ko Ceerno men Murtuɗo JOOB inniri NIŊKILAL. Dawrugol ko fehre ɗowirde njuɓɓudi renndo he geɗe denndaaɗe. Ko ɗum hirjino e ɓanngino ngam fooɗde hakkillaaji wuurdaaɓe mbele semmbin’de yiyannde oon pooɗaniiɗo jappeere laamu. Ndee tufnde maa wonan en teskorde he maayo guurdigal ngam koɗdigal moƴƴal.

DAARTOL

Daartol ko rogere he doge ganndal ngam reen’de ko yawti mbele anndin’de renndo laawol dewanongol haa ñalaaɗe ngoodi. Ko daartol anndinta en ko ɓenni, ngol yaynanoo en laabi ngam ñemmbude golle moƴƴe e reentaade pergite nguurndam. Ngannden haŋki, ngollen hannde kadi keblanoɗen janngo men. Ndee tufnde maa rokku en kaan fitirla ɓamtaare.

GANNDE KESE

Gannde kese ko ƴiiwoonde nde ndunngu ngu alaa gaño. Ko he mayre ko heewi aawaa ngam fooftin’de aadee he golle doole ɗe ngartam mum en hakindii. Ko ɗum wempeƴere, nde waraango mum fiiltii yoga he kaɓirɗe toŋtooje ganndal e nafooje mum he winndere. So en ndewindiima tufnde ndee ; maa ko heewi wonan en codol jaawngol he darnde men.

GIƊGOL GOONGA

Giɗgol goonga ko kolangal ngal gese ɗe ngalaa keerol, ko ngol laamɗo mo yeddataake, ko ngol kural ngal wooratah hay gooto. Pecce giɗgol ko 3, ɗe ngonti 2, ɗe nontoyi kadi 5 : So en ndewindiima ndee lowre ; maa en njiytu limmbam cuuɗiɗam he coomɗi 10 mumanaani yoga en mbele mumtanoo ɓeen tellatooɓe he ndee sewnde nguurndam .